در کلیه پژوهش‌های علمی و تحقیقاتی از جمله پایان نامه‌ها، اولین بخشی که خواننده با آن مواجه است، مقدمه و کلیات تحقیق است. فارغ از موضوعی که برای پایان نامه برگزیده می‌شود، در نظر گرفتن مراحل تدوین پایان نامه بر طبق اصول پایان نامه نویسی، حائژ اهمیت است. در محتوای مقدمه، نمایی کلی از ابعاد و اهمیت انجام پژوهش به خواننده ارائه می‌شود و تصمیم گیری برای مطالعه ادامه پایان نامه را برای او ساده‌تر خواهد کرد. بنابراین آگاهی از اصول تنظیم و نوشتن مقدمه پایان نامه به منظور ترغیب خوانندگان، امری ضروری است؛ به همین دلیل در این مقاله، به بیان نکاتی مهم پیرامون چگونگی نوشتن مقدمه پایان نامه خواهیم پرداخت.
در مقدمه پایان نامه، چه مباحثی نوشته می‌شود؟
به طور کلی روند نوشتن مقدمه در پایان نامه، به صورت کل به جزء است. بدین معنا که مطالب مورد نظر در ابتدا از جنبه‌های کلی پایان نامه آغاز شده و در نهایت به جزئیات مهم ختم می‌گردد. بنابراین در شروع مقدمه به بیان موضوع پایان نامه و اهمیت نگارش در مورد آن به صورت واضح پرداخته می‌شود. جذابیت این بخش که معمولا در چند سطر اول مقدمه قرار می‌گیرد، به جلب توجه خوانندگان و آشنا شدن با انگیزه نویسنده از نگارش پایان نامه کمک بسیاری خواهد کرد. سپس با عنوان کردن تحقیقاتی که سایر پژوهشگران در حیطه مورد بررسی شما انجام داده‌اند، می‌توانید با ذکر دلایل منطقی، به ضرورت و ارزش پژوهشی که به انجام رسانده‌اید، بپردازید.
نکات مهم قبل از نگارش مقدمه پایان نامه
اصولا محدودیتی برای حجم محتوای مقدمه وجود ندارد و بنابر حجم کلی پایان نامه، مرور سایر پایان نامه، مقررات مرکز آموزشی و مقطع تحصیلی خود و... می‌توانید اندازه و حجم مطالب مقدمه را مشخص نمایید. دقت داشته باشید که طولانی شدن مقدمه با بیان مطالب تکراری، به سرعت موجب خسته شدن مخاطب خواهد شد. از طرفی یکی از مشکلات رایج در نحوه نوشتن مقدمه پایان نامه، عدم استفاده از جملات ساده و قابل فهم و بیان هدف از نگارش تحقیق به شکلی پیچیده است.
از سویی دیگر زمان نوشتن مقدمه برای پایان نامه با توجه به تسلط نویسنده به مطالب و قسمت‌های مختلف پایان نامه مشخص می‌گردد. اگرچه برای کسب نتیجه مطلوب‌تر توصیه می‌شود که پس از اشراف کامل بر مباحث پایان نامه و بررسی همه بخش‌های تالیف شده، به نگارش مقدمه پایان نامه پرداخته شود. داشتن تمرکز و دقت کافی در نحوه نوشتن مقدمه پایان نامه ارشد، نتیجه‌ای درخور توجه و مطلوب را در پی دارد.
روش نوشتن مقدمه پایان نامه
هدف از نوشتن مقدمه پایان نامه ارشد یا دیگر مقاطع تحصیلی، این است که مخاطب از مقصود و چرایی پژوهشگر برای انجام پژوهش پیش رو آگاه شود. بنابراین طریقه نوشتن مقدمه پایان نامه باید به گونه‌ای باشد که در ابتدا موضوع تحقیق و شرح مسئله‌ای که قرار است به آن پرداخته شود، به صورت روان، قابل درک و جذاب نوشته شود. این بخش خواننده را با ابعاد کلی پایان نامه روبرو می‌کند و تنها در چند دقیقه متوجه می‌شود که چرا محقق این موضوع را برای نگارش پایان نامه برگزیده است.
در ادامه می‌بایست ارتباطی که بین پژوهش شما و سایر پژوهش‌های مشابه وجود دارد را توضیح دهید تا بتوانید بینش جدیدی که در مورد موضوع خود در نظر دارید را بیان کنید. سپس با ارائه هدف کلی خود در سیر انجام پژوهش، به بیان روشهای دستیابی به هدف پژوهش می‌پردازید. این بخش با تعیین وظایف محقق و مراحلی که در مسیر رسیدن به هدف انجام می‌گیرد، تکمیل می‌شود. بهتر است که بخش‌های پایانی مقدمه را به مرور ساختار کلی پایان نامه و خلاصه‌ای از محتوای ارائه شده در هر فصل اختصاص دهید.
در مجموع می‌توان این مراحل را به عنوان ایده اصلی و روش نوشتن مقدمه پایان نامه در کلیه تحقیقات علمی در نظر گرفت. حفظ انسجام و پیوستگی بین جملات مقدمه، نشان دهنده تسلط محقق به محتوای پایان نامه است و هر چه نویسنده در تنظیم این بخش دقت بیشتری به کار گیرد، مقدمه‌ای که حاصل می‌شود، ارزش و اعتبار بالاتری خواهد داشت.
نکات اساسی در نگارش یک مقدمه خوب
- بهتر است در همان ابتدا بدانید که مخاطب همانند شما به محتوای اصلی پایان نامه آگاه نبوده و این شما هستید که با جملاتی صریح و قابل فهم، می‌توانید ارزشمندی و اهمیت موضوع مورد بررسی خود را به مخاطب نشان دهید. این نکته ضرورت بازخوانی و ویرایش مداوم متن مقدمه توسط نویسنده را نشان می‌دهد.
- یکی دیگر از نکات اساسی این است که طرز نوشتن مقدمه پایان نامه باید به صورتی باشد که دقیقا محتوای اصلی پایان نامه را بیان کند؛ چرا که مخاطب انتظار دارد هدفی که در مقدمه عنوان شده است، در انتهای پایان نامه محقق شده باشد. به علاوه نوشتن نتایج حاصل از تحقیق در قسمت مقدمه، امری غیر ضروری است.
- نوشتن واژگان کلیدی به صورت مکرر در متن مقدمه و همچنین به کار بردن ضمیر اول شخص علاوه بر اینکه بر جذابیت و زیبایی مقدمه صدمه می‌زند، خارج از اصول نگارش مقدمه است.
جمع بندی و نتیجه گیری
قسمت مقدمه در پایان نامه، با این هدف نوشته می‌شود که علاوه بر معرفی موضوع، به زبانی ساده و گویا هدف و انگیزه پژوهشگر را از انجام پژوهش نشان دهد. اگر نحوه نوشتن مقدمه پایان نامه به شکل اصولی و با جهت گیری مشخصی باشد، شروع جذاب و منسجمی‌بر پایان نامه خواهد بود. این بخش می‌تواند مخاطب را متقاعد کند که به خواندن سایر بخش‌ها ادامه دهد و یا در همان ابتدا، از خواندن منصرف شود. هر چه در نوشتن مقدمه پایان نامه دقت و تمرکز بالاتری به کار گرفته شود، مسیر تحقیق به صورت واضح‌تری در مقابل دید مخاطبان قرار خواهد گرفت. ضرورت آگاهی از اصول نوشتن مقدمه پایان نامه، موجب گردید تا در این محتوا به بررسی نکات مهم در این زمینه بپردازیم.