آزمایش RBC تعداد گلبولهای قرمز خون (RBC) را اندازه گیری می‌کند. در جریان خون شما انواع مختلفی از سلول‌ها شامل: گلبولهای سفید (مونوسیت‌ها، لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها، بازوفیل‌ها و ماکروفاژها)، گلبولهای قرمز (RBC) و پلاکت وجود دارد. آزمایش CBC علاوه بر بررسی گلبولهای قرمز، وضعیت و تعداد گلبولهای سفید و پلاکت‌ها را نیز مشخص می‌کند. مقدار کمتر یا بیشتر از حد نرمال این گلبولهای خونی می‌تواند نشان دهنده وجود یک بیماری یا نارسایی باشد. در این مقاله به طور خلاصه تمامی اطلاعاتی را که در مورد آزمایش شمارش گلبولهای قرمز نیاز دارید آماده کرده‌ایم. با ما همراه باشید تا به جواب تمام سوالاتتان در مورد این آزمایش برسید.
RBC چیست؟
برای پاسخ به پرسش "RBC در آزمایش خون چیست" می‌توان گفت، در هر ثانیه در مغز استخوان شما ۲ تا ۳ میلیون گلبول قرمز ساخته می‌شود. گلبولهای قرمز که به آنها اریتروسیت یا RBC نیز گفته می‌شود، حاوی پروتئین هموگلوبین هستند. هموگلوبین اکسیژن را از ریه به سلول‌های بافت‌های بدن می‌رساند. گلبولهای قرمز بیشترین و رایج‌ترین سلول‌هایی هستند که در خون یافت می‌شود. بنابراین جای تعجب نیست که وظیفه سخت و مهم اکسیژن رسانی به سلول‌ها برای متابولیسم، بر عهده آنها باشد. گلبولهای قرمز در حالت بالغ، کوچک (فقط ۶ میکرومتر) و مقعر هستند. هنگامی که آنها از رگ های خونی کوچک عبور می‌کنند، به شکل زنگوله در می‌آیند تا بتوانند به راحتی از درون رگ‌های خونی عبور کنند.
همانطور که گلبولهای قرمز در مغز استخوان شما بالغ می‌شوند، هسته خود را از دست می‌دهند و در عوض مملو از پروتئین هموگلوبین می‌شوند. در افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مرتبط با مغز استخوان، گلبولهای قرمز دارای تعداد و اشکال غیر طبیعی هستند. به عنوان مثال در افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل، گلبول قرمز در عوض دایره بودن هلالی شکل است و در نارسایی مغز استخوان این گلبولهای خونی یا بیشتر و یا کمتر از حد طبیعی از سلول‌های مغز استخوان ساخته می‌شوند.
آزمایش RBC چه مواردی را اندازه گیری می‌کند؟
آزمایش RBC تعداد گلبولهای قرمز موجود در نمونه خون را که معمولاً میلیون‌ها سلول در هر میکرولیتر (سلول‌ها/mcL) است، اندازه گیری می‌کند. در شمارش کامل خون، گلبولهای قرمز همراه با گلبولهای سفید (WBC) و پلاکت‌ها اندازه گیری می‌شوند. این سلول‌ها در مغز استخوان ساخته شده و پس از بالغ شدن به جریان خون رها می‌شوند. در خون، این گلبول‌ها به صورت معلق در مایعی به نام پلاسما جریان دارند. خون از ۴۵ درصد گلبولهای قرمز، کمتر از ۱ درصد گلبولهای سفید و پلاکت و ۵۵ درصد پلاسما تشکیل شده است.
میزان نرمال گلبولهای قرمز در آزمایش خون چقدر است؟
میزان RBCدر آزمایش خون بر حسب سلول در هر میکرولیتر (µL) خون اندازه گیری می‌شود. به گفته سلامت نیوز، محدوده طبیعی برای این گلبولهای خونی بر اساس سن و جنسیت (برحسب میلیون سلول در میکرولیتر) شامل موارد زیر است:
- بالغ، زن، ۴.۲ - ۵.۴
- بالغ، مرد، ۴.۷ - ۶.۱
- کودک، ۱ تا ۱۸ سال ۴.۰ - ۵.۵
- نوزاد، ۶ - ۱۲ ماه ۳.۵ - ۵.۲
- نوزاد، ۲ تا ۶ ماه ۳.۵ - ۵.۵
- نوزاد، ۲ تا ۸ هفته ۴.۰ - ۶.۰
- نوزاد ۴.۸ - ۷.۱
چه مواردی سبب کاهش تولید گلبولهای قرمز می‌شود؟
چندین بیماری و نقص سیستماتیک وجود دارد که در نهایت سبب کاهش تولید گلبولهای قرمز در بدن شما می‌شوند. این موارد عبارتند از:
- مصرف برخی از داروها، مثل: داروهای ضد رتروویروسی که برای عفونت HIV تجویز می‌شوند یا داروهای مرتبط با شیمی درمانی
- از دست دادن مقدار زیادی خون طی قاعدگی
- کم خونی
- لوسمی: نوعی سرطان خون
- بیماری‌های مزمن کلیه
- سیروز کبدی: زخم کبد
- کمبود ویتامین B-12 یا فولات
- زخم معده
- لوپوس: شرایطی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خودی بدن حمله می‌کنند
- کم کاری تیروئید
- بیماری التهابی روده (IBD)
- لنفوم هوچکین
- مولتیپل میلوما، نوع دیگری از سرطان که از گلبولهای سفید منشا می‌گیرد
- مسمومیت سرب
- روماتیسم مفصلی
چه مواردی سبب افزایش تولید گلبولهای قرمز می‌شود؟
برخی از مشکلات و بیماری‌ها سبب افزایش تولید گلبولهای قرمز در بدن شما می‌شوند. دلایل عمده افزایش تعداد RBC اغلب شامل موارد زیر است:
- نارسایی‌های قلبی که با کاهش سطح اکسیژن در خون، سبب کاهش تعداد RBR ها نیز می‌شوند
- بیماری‌های ارثی مغز استخوان
- پلی سیتمی: وضعیتی که در آن مغز استخوان سطوح غیرطبیعی از گلبولهای قرمز خون را تولید می‌کند
- تومورهای کلیه
- بیماری‌های ریوی، مانند آمفیزم و فیبروز ریوی
- قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن به دلیل سیگار کشیدن زیاد
- زندگی در ارتفاعات بالا
- کم آبی بدن
- مصرف داروهای افزایش دهنده عملکرد بدن، مانند تستوسترون یا اریتروپویتین
درمان مشکلات خونی
درمان کاهش یا افزایش غیر طبیعی گلبولهای قرمز معمولاً با رفع عامل ایجاد کننده مشکل مثل، تیروئید کم کار یا کمبود ویتامین صورت می‌گیرد. نوع درمان و رژیم غذایی پیشنهادی، بسته به علت بیماری بسیار متفاوت است. اما به طور کلی، اگر علت مشکل خونی کمبود مواد مغذی، مصرف داروهای خاص یا ابتلا به یک بیماری مزمن باشد، ممکن است با انجام یک سری اقدامات ساده بتوانید کم خونی یا تولید بیش از حد RBC را کنترل کنید.
درمان تولید بیش از حد RBC
اقدامات و توصیه‌های ساده‌ای که سبب کنترل تولید بیش از حد RBC می‌شود، شامل:
- برای بهبود عملکرد قلب و ریه خود ورزش کنید.
- کمتر گوشت قرمز و غذاهای غنی از آهن مصرف کنید.
- از مصرف مکمل‌های آهن خودداری کنید.
- آب زیاد بنوشید.
- از مصرف نوشیدنی‌ها و داروهای ادرار آور مانند: قهوه و چایی که می‌توانند باعث کم آبی بدن شما شوند، خودداری کنید.
- سیگار را به خصوص اگر COPD یا فیبروز ریوی دارید، ترک کنید
- از مصرف استروئیدها، اریتروپویتین و سایر داروهای افزایش دهنده متابولیسم خودداری کنید.
درمان کم خونی
اگر تعداد RBC در بدن شما بیش از حد پایین است؛ با انجام اقدامات ساده زیر میزان تولید این سلول‌ها را افزایش دهید.
- رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل که در آن مصرف سبزیجات به مقدار کافی گنجانده شده،
- در صورت نیاز روزانه مکمل ویتامین و آهن مصرف کنید.
- برای بهبود عملکرد قلب و ریه خود به طور منظم ورزش کنید.
- سیگار نکشید.
- از مصرف آسپرین که میزان لخته شدن خون را کاهش می‌دهد و همزمان می‌تواند باعث از دست دادن خون شود، خودداری کنید.
- اگر مشکلات تیروئیدی دارید داروهای تیروئید خود را طبق دستور مصرف کنید.
آمادگی‌های قبل از انجام آزمایش RBC
برای انجام این آزمایش آمادگی خاص مانند رعایت ناشتایی لازم نیست. با این حال داروها، غذاها و بیماری‌هایی وجود دارند که می‌توانند بر نتایج این آزمایش تأثیر بگذارند. بنابراین در مورد دارو و مکملهایی که مصرف می‌کنید و همچنین رژیم غذایی و بیماری‌های خاص خود پزشک را مطلع کنید.
آزمایش RBC در منزل را با هومکا تجربه کنید!
همانطور که اشاره شد، گلبولهای قرمز وظیفه حیاتی اکسیژن رسانی به کل سلول‌های بدن را بر عهده دارند. اگر تعداد این سلول‌های خونی در بدن شما کاهش یا افزایش پیدا کند، میزان متابولیسم سلول‌ها تغییر کرده و شما دچار ضعف بیش از حد و کاهش هوشیاری می‌شوید. بنابراین لازم است با انجام منظم آزمایش خون یعنی هر شش ماه، از وضعیت تولید و سطح RBC در آزمایش خون آگاه شوید.
متاسفانه همانطور که مطلع هستید، در شرایط پاندمی کرونا مراجعه به مراکز درمانی با ریسک بالای ابتلا به کرونا همراه است. در این رابطه پیشنهاد ما این است که برای پایش وضعیت سلامتی خود از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید؛ تا ضمن اطلاع از وضعیت سلامتی‌تان، از ریسک انتقال یا ابتلا به بیماری کرونا جلوگیری شود.
شرکت هومکا با بهره گیری از بهترین متخصصان، خدمات آزمایش در منزل را تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی، به همه ساکنین استان تهران، کرج، مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، اهواز و رشت ارائه می‌دهد. برای درخواست خدمات آزمایش در منزل، شما می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته یا با مراجعه به وبسایت هومکا به نشانی www.homeca.ir، خدمات مورد نظ خود را انتخاب کنید.