طی دهه‌های گذشته، با رشد روزافزون اینترنت و گزینه‌های جانبی مربوط به آن، کاربران می‌توانند برای سوژه‌های مدنظر خود، مطالب و مقاله‌های مختلفی جستجو کرده و بهترین‌ها را برای اهداف خود در نظر بگیرند. به طور کلی، این افراد، کاربری‌های عمومی داشته و در موارد تخصصی، دانشجویان، اساتید دانشگاهی و صاحبان کسب و کارهای مختلف قرار دارند و البته اشخاص مختلف می‌توانند بنابر نیازهای خود، مطالب و مقاله‌های متنوعی را جستجو کنند. اما به طور حتم، همه افراد، آن دسته از مقالات و مطالبی را انتخاب می‌کنند که از شیوه‌های حرفه‌ای و مناسبی برای مقاله نویسی سود برده باشند و به صورت کلی، اصول مقاله نویسی در آن مقاله رعایت شده باشد. زیرا در غیر این صورت، اشخاص از همان ابتدا با مقاله ارتباط برقرار نکرده و به خواندن آن نیز ترغیب نمی‌شوند. نتیجه آنکه، آن مقاله کنار گذاشته می‌شود که این امر در رتبه و بازدید آن سایت نیز تاثیر چشمگیری خواهد داشت. زیرا این روزها تبلیغات دهان به دهان، به اندازه تبلیغات در فضای مجازی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. حال که صحبت از مقاله، مقاله نویسی و اصول مربوط به آن شد، بهتر است به این موضوع بپردازیم که مقاله چیست، نگارش مقاله چه اصولی داشته و اصول و مراحل آن چگونه است. اما ابتدا بهتر است از اینکه مقاله چیست، تعریف و توضیحاتی ارائه دهیم.
مقاله چیست؟
درخصوص اینکه مقاله چیست و به چه مواردی پرداخته و درباره آن‌ها توضیح می‌دهد، تعاریف گوناگونی ارائه شده است. اما مقاله را می‌توان باتوجه به ساختار آن و توضیحاتی که ارائه می‌دهد، از جنبه‌های مختلف تعریف کرد. مقاله، بخشی از نوشته محسوب می‌شود که نویسنده براساس تجربیات، نظرات شخصی و مشاهدات تجربی خود، به نگارش آن اقدام کرده و مقاله را براساس روند و پروسه گزینه‌های موردبحث، در بخش‌های مختلفی آورده است. بدیهی است که در مقاله، با تجزیه و تحلیل موضوع مقاله سر و کار داریم که خود می‌تواند بخش‌ها و فصل‌هایی را شامل شود. وقتی شخصی مقاله‌ای را نوشته و ارائه می‌دهد، وی در نظر دارد تا روی موضوع مربوطه، موارد مطالعاتی بیشتری را ارائه نماید.
به کمک مقاله‌ها می‌توان میزان درک مخاطب در سبک‌ها و رشته‌های مختلف را مورد ارزیابی و بررسی قرار داد. بنابراین، به وسیله مقاله، مجموعه‌ای از شیوه‌ها، روش‌ها، حقایق و... ارائه شده و مسئله و یا نظرات شخصی، مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. با استفاده از مقاله‌ها، افراد و به ویژه دانشجویان و سخنرانان رشته‌های مختلف، می‌توانند در سمینارها به بررسی و ارائه دلیل و منطق صحبت‌ها و نظرات خود پرداخته و به نوعی مهر تائیدی باشد برای صبحت‌های ایشان. درخور نگرش است که کلمه مقاله، از واژه لاتین Exagium نشات گرفته شده که معنای آن «ارائه» است.
مقالات به دسته‌ها و گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که به انواعی مانند مقالات استدلالی، توصیفی، تحلیلی، اکتشافی، مروری و... می‌توان اشاره کرد. البته اشاره به این نکته الزامی است که تمامی مقالات، علاوه بر برخورداری از یک چهارچوب مشخص و واضح، اهداف مشترکی را نیز دنبال می‌کنند. بنابراین، ساختار یک مقاله بدین صورت است که در نظر دارد تا موضوع یا موضوعاتی را برای خوانندگان خود ارائه دهد. برای این منظور، مقاله و اصول نگارش مقاله می‌باید بر روی موضوعات و چهارچوب‌های مختلفی تکیه کرده و تهیه و تنظیم شود. در اینجا به اختصار اشاره می‌شود که اصول مقاله و محتوای موجود در آن، بر واقعیت‌ها و حقایق تکیه می‌کند. اما از طرفی، شاهد این هستیم که مقالات بر روی انتخاب‌ها، تحلیل‌ها، انتقادها و ارائه راه حل و روش‌ها نیز تاکید دارند.
هدف از نگارش یک مقاله چیست؟
باتوجه به تعاریف مختصر و مقدماتی که از مقاله و اصول مقاله نویسی ارائه شد، می‌توان گفت که اهداف مختلف اما مشترکی از نوشتن مقاله، مدنظر قرار می‌گیرد. اما یک اصل و هدف در نگارش مقاله این است که با نوشتن مقاله، مهارت‌های اصلی هر شخصی در رشته و بیزینس وی، توسعه یافته و تقویت شود. البته گسترش و تقویت مهارت‌های پژوهشی نیز از دیگر اهداف نگارش مقاله محسوب می‌شوند. لذا، با انجام این مورد، شخص می‌تواند با تقویت مهارت‌های خود، آن‌ها را به دیگر علاقمندان منتقل کرده و در اختیار افرادی بگذارد که به جستجوی چنین مهارت‌ها و عملکردهایی هستند. مواردی که می‌توانند در اختیار دیگر افراد قرار بگیرند، شامل موارد ذیل هستند:
- انجام مطالعات و یادداشت برداری
- ایجاد تجزیه و تحلیل‌های مربوطه و برخورداری از یک تفکر انتقادی
- سر و سامان دادن و سازمان دادن به تفکرات و ایده‌ها و قرار دادن آن‌ها در یک چهارچوب مشخص
- پرداختن به استدلال درخصوص موضوعات مطرح شده
- ایجاد ارتباط بهینه با خواننده به شیوه‌ای موثر و کاربردی
شایان توجه است که از دیگر اهداف مقاله و اصول آن، می‌توان به ایجاد گزینه تمرکز اشاره کرد. زیرا یکی از اصول مقاله نویسی این است که فرد بر اساس یک شیوه منظم و در چهارچوب مشخص و واضح، به نوشتن مقاله بپردازد. لذا، وی می‌تواند بر این اساس، ضمن اینکه در حال یادگیری موضوع و چگونگی نگارش مقاله است، از قدرت تمرکز هم بهره ببرد. بنابراین، شخص قادر خواهد بود تا برای مفاهیم کلیدی و موضوعات مربوط به مقاله، با سازماندهی تفکرات خود، آن‌ها را مورد توسعه قرار دهد.
مراحل و اصول مقاله نویسی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
اگر قصد و منظور، اشاره به اصول کلی یک مقاله باشد، می‌توان مقاله نویسی و چگونگی نگارش آن را در یک نمونه سه بخشی تعریف کرد. بدین صورت که یک مقاله به اصطلاح از سه پاراگراف تشکیل شده است. پاراگراف اول یا مقدماتی، خود عنوان مقاله، ایده‌ها و نگرش‌های آن و به نوعی بیانیه مقاله را معرفی می‌کند. در بخش دیگر که همان پاراگراف میانی باشد، عنوان مقاله یا پایان نامه مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفته تا میزان ارزش و اعتبار مقاله به خواننده آن ثابت گردد. اما در مرحله سوم یا پاراگراف پایانی، موضوع مقاله مجدداً مورد بحث قرار گرفته و کلیه استدلال‌ها و موضوعات مقاله همگی مطرح می‌شوند. اما اصول نگارش مقاله که در دنیا مرسوم بوده و مورد قبول مجلات و وب سایت‌ها هستند، به شرح ذیل است:
- عنوان مقاله: یکی از مهمترین عناصر اصول مقاله نویسی، رعایت نحوه نگارش عنوان مقاله است. زیرا می‌باید با استفاده از حداقل کلمات، نوع و محتوای تحقیق به خوبی به خواننده منتقل گردد. به همین دلیل، در عنوان مقاله نباید از حروف اضافه و غیرضروری استفاده کرد و به جای آن، می‌بایست واژگان کلیدی و ضروری را به کار برد. ضمن اینکه اگر در مقاله‌ای، تحقیقات خاصی انجام شده، باید در عنوان مقاله به آن اشاره شود. اشاره به رشته‌ای که مقاله درخصوص آن توضیح می‌دهد، از دیگر اصولی است که رعایت آن در نگارش عنوان مقاله، از موارد ضروری محسوب می‌شود.
- کلمات کلیدی: کلمات یا همان واژگان کلیدی، یکی از تاثیرگذارترین بخش‌های اصول مقاله نویسی و یک مقاله خوب و جامع محسوب می‌شوند. به کمک واژگان کلیدی، مخاطبان قادر خواهند بود تا مقاله موردنظر خود را پیدا کرده و جستجوی مقالات برای آن‌ها تسهیل شود.
- چکیده: برای اینکه محتوا و هسته اصلی یک مقاله درک شود، به چکیده خوب نیاز است. در اصول نگارش مقاله، چکیده بدین صورت تعریف شده که خواننده و مخاطب را قادر می‌سازد تا ضمن برقراری ارتباط سریع و سازنده با اصل موضوع مقاله، محتوای آن را به خوبی و دقت بالا درک کرده و در صورت برقراری ارتباط با موضوعات مورد علاقه، به خواندن و بررسی آن تشویق و ترغیب گردد.
- مقدمه: یکی از اصول مقاله نویسی که همواره از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، یک مقدمه خوب و مفید است. چرا که علاوه بر اشاره به انگیزه و هدف مقاله، یک مقدمه خوب مخاطب را به خواندن دیگر بخش‌های مقاله، جذب خواهد کرد.
- روش تحقیق: با ایجاد روش تحقیق سازنده و با جزئیات مناسب و موثر، شخص این فرصت را برای محقق فراهم می‌سازد تا بتواند تحقیقات موجود در مقاله را گسترش داده و نتایج مربوطه را بازسازی کند. این بدان معنی است که روش تحقیق، پایه‌هایی برای تحقیقات آینده خواهد بود. به همین دلیل، روش تحقیق همواره یکی از مهمترین اصول و مراحل نگارش مقاله محسوب می‌شود.
- نتایج تحقیق: ارائه نتایج، یعنی ارائه یافته‌ها و دستاوردهای تحقیق. به همین دلیل، نتیجه‌ها می‌باید تا به شکلی کاربردی، واضح و قابل فهم به نمایش درآیند. اگر افراد می‌خواهند تا نکات مهم مقاله آن‌ها به شیوه موثری به خواننده و مخاطب انتقال یابد، باید از شیوه‌های موثری برای بیان نتیجه‌های خود استفاده کنند. ارائه نتایج تحقیق، همواره یکی از اصول مهم مراحل مقاله نویسی محسوب می‌شود.
- بحث و نتیجه گیری: برای این قسمت، نویسنده مقاله باید تا با توجه به اصول موردبحث در مقاله و دیگر مواردی که از تحقیقات قبلی نشات گرفته‌اند، بحث کرده و نتایجی که خود به‌دست آورده را با نتایج محققان پیشین، مقایسه کند. به همین دلیل، نکات کاربردی و تئوری تحقیقات، از جمله اصولی هستند که می‌باید در این بخش به آن‌ها اشاره شود.
- اشاره به منابع و ماخذ: یکی از اصول مقاله نویسی که از اهمیت به‌سزایی نیز برخوردار است، این است که شخص همانطور که از منابع و تحقیقات داده‌ها و منابع پیشین استفاده کرده، نام آن مقاله‌ها و تحقیقات را در مقاله خود آورده و به آن‌ها اشاره نماید. چنانچه شخص این مورد مهم را انجام ندهد، به سرقت ادبی متهم خواهد شد.
جمع بندی و نتیجه گیری
همان طور که در تعریف مقاله و نگارش آن عنوان شد، مقاله، بخشی از نوشته محسوب می‌شود که نویسنده براساس تجربیات، نظرات شخصی و مشاهدات تجربی خود، به نگارش آن اقدام کرده و مقاله را براساس روند و پروسه گزینه‌های موردبحث، در بخش‌های مختلفی آورده است. از آنجایی که مقاله‌ها با در نظر گرفتن نوع موضوع، توسط گروه قابل توجهی از مخاطبین جستجو شده و خوانده می‌شوند، توجه به اصول مقاله نویسی و چگونگی نگارش یک مقاله، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. زیرا در صورت رعایت اصول مربوطه و انجام دقیق مراحل مربوط به نگارش مقاله، دیگر محققان قادر خواهند بود تا اصول و زیربنای تحقیقات آتی و ثانویه را ایجاد کرده و این مهم، باعث خواهد شد تا چرخه تولید مقالات، سرعت گرفته و به شیوه حرفه‌ای و تماماً کاربردی انجام پذیرد. به همین دلیل، رعایت اصول مقاله نویسی و توجه به مراحل نگارش آن، به نویسندگان توصیه می‌گردد.