بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان هنگام نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله خود با مشکل روبرو میشوند. پیشینه تحقیق، بررسی جامع دانش موجود در مورد یک موضوع خاص تا به امروز است. معمولا هنگامی که می‌خواهید در مورد یک موضوع خاص تحقیق کنید، اولین گامی که در جهت انجام تحقیق بر می‌دارید، کسب اطلاعات بیشتر در مورد پژوهشهای پیشین است که تاکنون در مورد آن موضوع منتشر شده است. پژوهشگران این اطلاعات را در بخش پیشینه تحقیق خود قرار می‌دهند.
پیشینه تحقیق یکی از ارکانی است که ایده تحقیق شما با توجه به آن بیان میشود، چرا که زمینه، ارتباط و پیشینه‌ای برای مسئله تحقیقاتی که در حال کاوش آن هستید، فراهم می‌کند. به همین دلیل و با توجه به اهمیت آن، در ادامه قصد داریم طریقه نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله را بررسی کنیم.
پیشینه تحقیق چیست؟
پیشینه تحقیق یا مرور ادبیات (Literature review) بخشی از پایان نامه‌ها و مقالات علمی است که در آن وضعیت پژوهشهای انجام شده در یک حوزه تحقیقاتی مشخص ارائه میشود و رویکردهای ویژه‌ای که در آن حوزه مورد توجه قرار گرفتهاند، بررسی میشوند.
پیشینه تحقیق خلاصه‌ای از مهمترین مطالعاتی است که تاکنون در زمینه مد نظر به ترتیب زمان ارائه شده است. این بخش باید شامل مختصری از کلیه نظریه‌ها و مدل‌های اصلی مرتبط با مسئله تحقیق باشد. همچنین، شما باید هنگام نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله خود نشان دهید که ایده شما با آنچه تاکنون در این زمینه تحقیقاتی انجام شده، چه ارتباطی دارد.
چرا پیشینه تحقیق را می‌نویسیم؟
پس از انتخاب حوزه تحقیق، نوشتن پیشینه تحقیق به منظور شناسایی خلاءها، مشکلات و مسائل موجود در آن حوزه آغاز میشود. هدف از انجام تحقیق و ارائه مقاله باید رفع یکی از این مشکلات یا خلاءها باشد. پیشینه تحقیق می‌بایست به روشنی نشان دهد که چگونه پیشینه انتخاب شده به هدف‌های تحقیق مورد نظر مربوط میشود. بنابراین می‌توان گفت که پیشینه تحقیق در مقاله نویسی حلقه ارتباط پژوهشهای گذشته با موضوع تحقیق یا مقاله پژوهشگر است که پس زمینه علمی موضوع تحقیق به همراه اهمیتی که تحقیقات وی دارد را نشان میدهد.
توجه داشته باشید که در هنگام بررسی پیشینه تحقیق، ممکن است با اطلاعات زیادی مواجه شوید، اما نیاز نیست که از همه آن‌ها در مقاله خود استفاده کنید. تنها کافی است مطالبی را ذکر کنید که مرتبط با موضوع پژوهش شماست. یکی دیگر از دلایل نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله این است که پژوهشگر نشان دهد از آخرین تحقیقات انجام شده در رابطه با حوزه تحقیق خود مطلع است.
برای نوشتن پیشینه تحقیق از چه منابعی می‌توان استفاده کرد؟
نخستین گام در نوشتن پیشینه تحقیق، جمع آوری مقالات و منابعی است که با مسئله اصلی و فرضیات موضوع تحقیق شما مرتبط است تا به کمک آن بتوانید وضعیت مطالعات موجود در زمینه تحقیقاتی مورد نظر خود را بررسی نمایید. برای این منظور می‌توانید کلمات کلیدی مربوط به حوزه پژوهشی خود را شناسایی نمایید و از طریق اینترنت، منابع اصلی را پیدا کنید. علاوه بر این، می‌توانید منابع مورد نظر خود را از منابع زیر نیز جستجو کنید.
- کتابخانه دانشگاه
- Google scholar
- JSTOR
- EBSCO
- Project Muse (برای علوم انسانی و اجتماعی)
- Medline (برای علوم زیستی و زیست پزشکی)
- EconLit (برای علوم اقتصادی)
- Inspect (برای فیزیک، مهندسی و علوم کامپیوتر)
همچنین جهت نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله خود می‌توانید از منابعی مانند مقاله‌ها و مطالعات تجربی منتشر شده در مجله‌های معتبر، گزارش‌های تحقیقی، کتاب‌های درسی و برخی پایان نامه‌ها استفاده کنید.
پیشینه تحقیق از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
پیشینه تحقیق معمولا شامل بخش‌های زیر است.
مقدمه: در هر پیشینه تحقیق مقدمه‌ای وجود دارد که در آن به معرفی حوزه تحقیق، وضعیت موضوع انتخاب شده در این حوزه و هدف از بررسی مطالعات گذشته پرداخته میشود.
روش ها: در بسیاری از موارد، پیشینه تحقیق بخشی دارد که در آن معیارهای مورد استفاده برای انتخاب منابع یا نحوه ارائه اطلاعات شرح داده شده است. این بخش خوانندگان را با رویکرد شما در نگارش مقاله آشنا می‌کند.
بدنه: چگونگی ساختار پاراگراف‌های پیشینه تحقیق شما به مدلی بستگی دارد که برای ساختاردهی متن خود انتخاب کرده‌اید. بنابراین، یک مدل زمانی احتمالا دارای پاراگراف‌های مختلفی برای دوره‌های زمانی مختلف است، در حالی که یک مدل موضوعی، دارای موضوعات فرعی بر اساس مضامین مختلف است.
جمع بندی و نتیجه گیری: در این بخش مهمترین پژوهشهای انجام شده در حوزه مورد نظر به صورت خلاصه بیان میشود و پرسش‌هایی که در بررسی موضوع و حوزه پژوهش مطرح شده است، مورد بحث قرار میدهد. همچنین در بخش جمع بندی و نتیجه گیری صراحتا به خلاءهای تحقیقاتی که در این بررسی آشکار شده است و پیشنهادات احتمالی برای تحقیقات آینده اشاره میشود.
فهرست منابع: فهرست منابع بخش بسیار مهمی از پیشینه تحقیق است زیرا مقاله شما کاملا بر اساس این منابع انجام میشود. فهرست منابع باید به صورت دقیق نوشته شود و هر جا لازم باشد، شماره صفحه و جزئیات بخش ارائه گردد.
انواع روشهای نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله چیست؟
روشهای مختلفی برای نوشتن پیشینه تحقیق وجود دارد که در این بخش، مهمترین انواع روش نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله معرفی شده است.
بررسی استدلالی (Argumentative Review)
در این روش منابع علمی به شکل گزینشی بررسی میشوند تا یک استدلال، فرض یا مسئله که در گذشته مطرح شده، تایید یا رد شود. هدف از بررسی استدلالی، جمع آوری مجموعه‌ای از مستندات علمی جهت مطرح کردن یک دیدگاه انتقادی است. در پژوهشهای مرتبط با علوم اجتماعی می‌توان از این روش استفاده کرد. در این روش باید از جهت گیری پرهیز کنید.
بررسی یکپارچه (Integrative Review)
یک نوع پژوهش است که منابع را به صورت یکپارچه مورد نقد و بررسی قرار میدهد تا چارچوبی جدید در ارتباط با حوزه مورد بحث ایجاد شود. این روش، کاربرد زیادی در علوم اجتماعی دارد.
بررسی تاریخی (Historical Review)
در این روش، پژوهشهای انجام شده در یک دوره زمانی خاص بررسی میشود. نقطه شروع معمولا زمانی است که یک موضوع، مفهوم، تئوری یا پدیده برای اولین بار در منابع علمی مطرح شده است. هدف از بررسی تاریخی پیگیری تحولات یک موضوع در منابع علمی است تا تحولات علمی شناسایی شود و مسیر پژوهشهای آتی مشخص گردد.
بررسی روش شناختی (Methodological Review)
در این روش به جای تمرکز بر یافتهها، به چگونگی دستیابی به یافتهها (روش تحلیل) تمرکز می‌کنند. بررسی روشهای تحلیل، یک نوع چارچوب ادراکی در سطوح مختلف (شامل نظریه، تحقیقات میدانی، رویکردهای پژوهشی، روشهای جمع آوری داده و تکنیک‌های تحلیلی) فراهم می‌کند. هدف از بررسی روش شناختی، آگاهی از چگونگی استفاده پژوهشگران از منابع علمی در فعالیت‌‌هایی مانند نمونه برداری، مصاحبه، جمع آوری داده، ، تحلیل و دیگر موارد است.
بررسی نظام مند (Systematic Review)
در روش نظام مند، مطالعات مرتبط با موضوع تحقیق بررسی میشوند که مسئله مورد بحث را به روشنی شرح می‌دهند. در این روش، برای شناسایی و ارزیابی منتقدانه پژوهشهای انجام شده، همچنین جهت گزارش، جمع آوری و تحلیل مطالعات انجام شده در بخش پیشینه، از روشهای از پیش تعریف شده و استاندارد استفاده میشود. معمولا این روش پیشینه تحقیق بر اساس یک پرسش تجربی از نوع علت و معلول انجام میشود، به عنوان مثال این نوع پرسش را مطرح می‌کند که مورد A تا چه میزان بر B تاثیر می‌گذارد؟
این روش بیشتر در بررسی مطالعات پژوهشی پیشین در زمینه پزشکی بالینی و دیگر حوزه‌های سلامت همگانی کاربرد دارد، اما در علوم اجتماعی نیز استفاده میشود.
بررسی نظری (Theoretical Review)
هدف این شکل از پیشینه تحقیق، بررسی مجموعه مطالعات نظری انجام شده در رابطه با یک موضوع، مفهوم، نظریه و پدیده خاص است. در این روش، نظریه‌های موجود بررسی میشوند و روابط بین آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین، مشخص میشود که تئوری‌های پیشین تا چه اندازه مورد آزمایش قرار گرفتهاند. بررسی نظری پیشینه تحقیق کمک می‌کند تا فرضیه‌های جدید مورد آزمایش قرار گیرد، چرا که کمبودهای موجود در زمینه نظریه‌های مرتبط را شناسایی می‌کند و یا نشان میدهد که نظریه‌های فعلی برای توضیح موضوعات پژوهشی جدید کافی نیستند.
جمع بندی و نتیجه گیری
پیشینه تحقیق یکی از بخش‌های اصلی هر مقاله علمی و پایان نامه محسوب میشود. با این حال، بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران به خوبی با چگونگی نوشتن پیشینه تحقیق در مقاله خود آشنا نیستند. پیشینه تحقیق خلاصه‌ای از مهمترین مطالعاتی است که تاکنون در زمینه مورد نظر به ترتیب زمان ارائه شده است. این بخش باید شامل مختصری از کلیه نظریه‌ها و مدل‌های اصلی مرتبط با مسئله تحقیق باشد.
نوشتن پیشینه تحقیق به منظور شناسایی خلاءها، مشکلات و مسائل موجود در حوزه مورد نظر پژوهشگر انجام میشود. هدف از انجام تحقیق و ارائه مقاله باید رفع یکی از این مشکلات یا خلاءها باشد. این بخش باید به روشنی نشان دهد که چگونه پیشینه انتخاب شده به هدف‌های تحقیق مورد نظر مربوط میشود.
توجه داشته باشید که در هنگام بررسی پیشینه تحقیق ممکن است با اطلاعات زیادی مواجه شوید، اما نیاز نیست که از همه آن‌ها در مقاله خود استفاده کنید؛ تنها کافی است مطالبی را بیان کنید که مرتبط با موضوع پژوهش شما هستند.