موضوعاتی در بانکداری و مالیه اسلامی: بانکهای اسلامی٬ سرمایه گذاری منطبق با شریعت و صکوک

چکیده

واژگان کلیدی

۱. مقدمه

۲. بانکداری اسلامی

۳. سرمایه گذاری مالی مطابق با شریعت

۴. صکوک (قرضه های اسلامی)

۵. پژوهش های آتی

مقاله مقدماتی موضوع خاص «بانکداری و مالیه اسلامی ۲» پژوهش های گوناگون صورت گرفته در زمینه صنعت ماله اسلامی را مورد بررسی قرار می دهد. این مقاله٬ به ویژه بر بانکداری اسلامی و پژوهش بازار سرمایه اسلامی متمرکز می شود. تا به امروز٬ پژوهش علمی در باره مالیه اسلامی اساساً به تحقق عملی عملکرد آن بر این استدلال محدود است که مالیه اسلامی از مالیه مرسوم سنتی متمایز است. درحالیکه برای توجیه قابلیت سوددهی صحیح و کامل مالیه اسلامی٬ باید کارهای زیادی صورت گیرد٬ این کارها و پژوهش های آتی باید به دنبال قرار دادن پایه های اسلامی این صنعت در جایگاههای نظری مناسب باشد که ماورای وضعیت متفاوت است. علاوه براین٬ به صورت نظری و تجربی٬ اثبات ارتباط آن بر رفاه اقتصادی و سیستهایی نظیر ثبات اقتصادی٬ شمول مالی٬ توسعه اقتصادی و سیاست های ثبات سازی مورد نیاز است.

توجه اخیر به بانکداری و مالیه اسلامی نه تنها از رشد سریع آن نشأت می گیرد بلکه چنین توجهی بواسطه بروز مجدد بحران های مالی در طول دهه گذشته صورت می گیرد که از آن میان بحران مالی جهانی اخیر ۲۰۰۷-۲۰۰۹ شدید ترین بحران به حساب می آید. برآورد می شود که تا پایان سال ۲۰۱۴ کل دارایی های صنعت مالی اسلامی از مرز ۲ تریلیون دلار گذشته و بر اساس این ارزیابی نرخ رشد متوسط مرکب کل دارایی های اسلامی ۱۷.۳٪ در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ بر آورد می شود (مرکز بین المللی مالی اسلامی مالزی٬ ۲۰۱۴). بارزترین توسعه صنعت مالی اسلامی٬ علاوه بر رشد سریع آن در آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه٬ نفوذ آن در کشورهای غیراسلامی٬ به ویژه در اروپا و آمریکای شمالی است (پولارد و سامرس٬ ۲۰۰۷). در حال حاضر٬ بخش مالی اسلامی یک ارگان تجاری نیست که صرفاً برای جامه عمل پوشاندن تکالیف مذهبی جامع مسلمین فعالیت می کند٬ بلکه سیستمی است که به دنبال برآورده ساختن نیازها و تقاضاهای مشتریان جدید نیز است. بحران مالی اخیر جهانی بیش از پیش به جذابیت مالیه اسلامی در نظر وکلاء٬ مقامات پولی و محققان دانشگاهی که به دنبال سیستم مالی جایگزین بادوام و انعطاف پذیر هستند٬ افزوده است. این موضوع خاص شامل مقالاتی آکادمیک است که دو بخش اساسی صنعت مایه اسلامی٬ بخش بانکداری اسلامی و بازارهای سرمایه اسلامی را مورد توجه قرار می دهد٬ که مورد اخیر بورس ایلامی و بازار صکوک (اوراق قرضه اسلامی) شکل می دهد. یک مقاله در مورد بانکداری اسلامی بحث های جاری را مورد خطاب قرار داده و در خصوص اسلامی بودن بانکداری اسلامی مطابق اصل بنیادی تقسیم سود و زیان به بحث می نشیند. این مساله که آیا دارایی مالی مطابق شریعت می تواند به عنوان یک دارایی متمایز دارای ویژگی پوششی یا تنوع بخش تلقی شود یا نه٬ همچنان ٬ به ویژه از سوی سرمایه گذاران مالی مورد توجه واقع می شود. چیزی که درون ایت علاقه جای می گیرد عایدی نسبی و عملکرد ریسک بورسهای اسلامی یا مطابق با شریعت و تعاملات آنها با بازارهای سهام مرسوم یا میان خود آنها است که در خصوص این موضوع خاص چندین مقاله وجود دارد. سرانجام اینکه٬ اگرچه نسبتاً پژوهش های اندکی در خصوص صکوک صورت گرفته است٬ اما توسعه دلگرم کننده آن در سالهای اخیر توجه فزاینده ای را به خود جلب کرده و فهرست پژوهش در خصوص بازار صکوک در حال افزایش است. اهداف این مقاله مقدماتی با موضوع خاص٬ بانکداری اسلامی و مالیه ۲ به شرح زیر است: (i) قرار دادن این مقاله ها در چشم اندازهایی شایسته در ادبیات مبسوط موجود در خصوص بانکداری اسلامی و مالیه و (ii) ارایه حوزه هایی برای مطالعات آتی. این مقاله به صورت زیر سازماندهی می شود. بخش بعدی پژوهش در باب بانکداری اسلامی را مورد بحث قرار می دهد. بخش ۳ به مرور ادبیات موجود در خصوص بورس مطابق شریعت و دیگر دارایی های مطابق با شریعت می پردازد. بخش ۴ به تشریح اوراق قرضه اسلامی یا صکوک می پردازد. سرانجام٬ بخش ۵ برنامه پژوهشی احتمالی در بانکداری و مالیه اسلامی را مشخص می کند.