یک روش یکپارچه برای طراحی سبز: چرخه‌ی حیات، AHP فازی و حسابداری مدیریت محیطی

چکیده

کلمات کلیدی

1.مقدمه

شکل 1. رویکرد چرخه‌ی حیات برای اندازه‌گیری آثار محیطی یک محصول در چرخه‌ی تولید آن

2.مرور تحقیق

شکل 2. مدل پیشنهادی (نمای سطح بالا).

3.مدل سلسله مراتبی طراحی سبز

4.مدل AHP فازی

شکل 3. دو سطح اول ساختار سلسله مراتبی برای انتخاب طراحی سبز.

شکل 4. سطح 3 از ساختار سلسله مراتبی (فاز 1 به عنوان نمونه).

جدول 1: تابع عضویت مقیاس زبانی

5.مطالعه‌ی موردی

جدول 2: یک نمونه از ساختار سلسله مراتبی برای انتخاب طراحی سبز مبتنی بر LCA

جدول 3: ماتریس مقایسه‌ی ترکیبی دو به دو برای فازهای مختلف چرخه‌ی حیات

جدول 4: وزن‌های فازی برای فاز‌های مختلف چرخه‌ی حیات

جدول 5: وزن‌های غیرفازی برای فازهای مختلف چرخه حیات

جدول 6:وزن گذاری‌های مقایسه‌ای فازهای چرخه‌ی حیات و معیارهای مرتبط با آن

جدول 7: مقیاس‌های زبانی برای ارزیابی ریسک محیطی

جدول 8: ماتریس مقایسه‌ی ترکیبی دوبه دو برای مشخصه‌های ارزیابی محیطی مرتبط با  .

جدول 9.: رتبه‌بندی‌های ریسک فازی برای مشخصه‌های ارزیابی محیطی مختلف مرتبط با  

جدول 10: ماتریس مقایسه‌ی دوبه دوی ترکیبی برای مشخصه‌های عملکرد سازمانی مختلف در ارتباط با  .

جدول 11:رتبه فازی وزن و ارزش defuzzified برای ارزیابی عملکرد سازمانی متفاوت با توجه به ویژگی های LC11

شکل 5. وزن‌گذاری‌های کلی ارزیابی‌های عملکرد مختلف

6.بحث

6.1.بهبود طراحی محصول سبز

6.2.مفاهیم مدیریتی

شکل 6. مشخصه‌های ارزیابی مرتبط با فازهای چرخه‌ی حیات (a) رتبه‌بندی‌های ریسک محیطی (b) عملکرد سازمانی.

شکل 7. عملکرد سازمانی و محیطی مجموع مرتبط با معیارهای ارزیابی چرخه‌ی حیات

شکل 8. مقایسه‌ی عملکرد سازمانی و محیطی در میان گزینه‌های مختلف طراحی

شکل 9. رتبه‌بندی‌های عملکرد سازمانی و محیطی کلی مرتبط با گزینه‌های طراحی مختلف

7.نتایج

افزایش آگاهی نسبت به مشکلات محیطی، طراحی محصولات سازگار با محیط زیست را به یک عمل حیاتی برای کسب و کارهای مدرن تبدیل کرده است. تقریبا تمامی هزینه‌های عملکرد محیطی یک محصول نسبت به چرخه‌ی حیات آن در فاز طراحی و توسعه، به دست می‌آیند. با این حال، انتخاب طرح‌های متفاوت سبز نیز در محیط رقابتی کنونی یک چالش عمده به شمار می‌رود. معمولا در رویکرد تحلیلی، افزایش فشار بر اختلافات زمان به بازار هنگام استفاده از ابزار حسابداری مدیریت محیطی (EMA) مانند ارزیابی چرخه‌ی حیات (LCA) و هزینه‌ی چرخه‌ی حیات (LCC)، امری ضروری است. این مقاله به معرفی یک روش جامع می‌پردازد که مفاهیم LCA و EMA، منطق فازی و فرآیند سلسله مراتب تحلیلی (AHP) را برای اندازه‌گیری عملکرد سازمان‌دهی و محیطی طرح‌های مختلف، معرفی می‌کند. ما نیز یک مدل نمایشی را برای کمک به طراحان در جهت کاهش وابستگی به LCA پیشنهاد می‌کنیم و با یک مطالعه‌ی موردی نشان می‌دهیم که این رویکرد، یک روش سیستماتیک از ارزیابی طرح‌های متغیر فراهم می‌کند و گزینه‌های ارتقای طراحی محصول را شناسایی می‌کند. رویکرد اندازه‌گیری که در این تحقیقات ارائه شده است می‌تواند با جداسازی گزینه‌های طراحی نامطلوب به شرکت‌ها در کاهش زمان هدایت توسعه، کمک کند. مهم‌تر از هرچیز، این رویکرد را می‌توان با استفاده‌ی خالص از یک صفحه‌ی گسترده‌ی اکسل، مدلسازی کرد، به این معنی که منابع محدودی برای پیاده‌سازی روش پیشنهادی لازم هستند.

دهه‌ی گذشته شاهد افزایش قابل توجهی در مطالعات مرتبط با مسائل محیطی بوده است که البته افزایش آگاهی نسبت به مشکلات متداول تعجب آور نیست. بسیاری از این مطالعات به توسعه‌ی فناوری‌های مختلف اشاره کرده‌اندک ه می‌توانند انواع آثار محیطی منفی مانند نشر کربن را کاهش دهند. با این حال، تأثیر فعالیت‌های عملیاتی به دلیل محدوده‌ی وسیع آن‌ها و تعداد فزاینده‌ی فرآیندها را نباید دست کم گرفت. به ویژه، فعالیت‌های ساخت و تولید نیز از عوامل اصلی دخالت کننده هستند که نه تنها به صورت آشکار مقادیر زیادی از منابع را مصرف می‌کنند بلکه همچنین میزان قابل توجهی از خروجی‌های نامطلوب را تولید می‌کنند و برای بسیاری از شرکت‌ها به صورت یک مشکل باقی مانده‌اند (بیمون،1999). متاسفانه این آثار منفی، همان طور که در شکل 1 تعمیم یافته‌اند، اغلب اوقات نادیده گرفته می‌شوند. البته این شکل یک نمونه‌ی ساده شده است که تنها برای اهداف نمایشی در نظر گرفته شده است، زیرا در واقعیت احتمال بازخورد وجود دارد (برای مثال در بازیابی فعالیت‌ها). تکنیک‌های اندازه‌گیری مناسب برای ارزیابی آثار تولید در محیط ضروری هستند، به طوری که بعدا می‌توان آن‌ها را با اقدامات مرتبط و مفید کاهش داد (بای، سارکیس، و کو،2012؛ میمزیک، جانسون و ماکوئت،2012). روش‌های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل از دیدگاه‌های مختلف وجود دارد. یک روش برای کمک به کاهش این آثار، اقدامات پیشگیرانه در مرحله‌ی تولید و طراحی محصوص است (دانجلیکو و پوجاری،2010). طراحی یک محصول سبز و فرآیندهای تولیدی مرتبط، بدون شک یک چالش کلیدی به شمار می‌رود زیرا طراحی بر تمام فعالیت‌های تولیدی بعدی و در نتیجه میزان خروجی‌های نامطلوب تأثیر می‌گذارد (لو،چو، و پان،2010). همچنین پایداری و ثبات این اثر نیز افزایش پیدا می‌کند. ارزیابی آثار محیطی در مرحله‌ی طراحی، در عین حال در نظر گرفتن مسائل مرتبط با ذینفع، نشان دهنده‌ی یک سیستم اندازه‌گیری زنجیره‌ی تأمین مناسب و پایدار است (بیجورکلاند،مارتینسن،و آبراهامسون،2010). هزینه‌ها و عملکرد محیطی یک محصول در مراحل اولیه‌ی R&D و دسترسی به اطلاعات اقتصادی و محیطی یک مسئله‌ی کلیدی در توسعه‌ی محصولات سازگار با محیط است (ربیتزر،2002؛ اسروف، کورکویک، مونتابون و ملنیک،2000). حسابداری مدیریت محیطی (EMA) اخیرا یک ابزار مرتبط برای گزارش دادن فرآیندهای مدیریتی محیطی ارائه داده است (بارتولوموئو وهمکاران، 2000؛ بوریت،هان و اسچالتگر،2002). در دامنه‌ی وسیع‌تر حسابداری پایدار، EMA هردو نوع اطلاعات مالی و غیرمالی را ارائه می‌کند که می‌توانند به شرکت‌ها در جهت ارتقای عملکرد اقتصادی و محیطی کمک کند (بنت، ریچاردسون و اسکالتگر،2003؛ دیگان،2003). EMA نیز نه تنها اطلاعات گذشته بلکه اطلاعات آینده را نیز پیش‌بینی می‌کند، بنابراین نقش قابل توجهی در برنامه‌ریزی طولانی مدت و ارزیابی پروژه‌های آینده ایفا می‌کند (بورنیت و همکاران،2002). با وجود این شناخت کلی، تنها مطالعات جدید به شکل آشکاری به بررسی نقش EMA و ابزار مرتبط در پشتیبانی فرآیندهای تک منظوره‌ی مبتنی بر آینده مانند نوآوری (فریرا، مولانگ و هندرو،2010) و توسعه‌ی محصول جدید پرداخته‌اند (لانگ- کوئتز، بیوکر، و هیوباخ،2009). در این حوزه‌ی تحقیقاتی، ارزیابی چرخه‌ی حیات (LCA) و هزینه‌ی چرخه‌ی حیات (LCC) توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده‌اند و به عنوان ابزارهای اصلی چارچوب EMA تفسیر می‌شوند (بورنیت و همکاران،2002؛ ویر، ون اندن، و اسکالتگر،2011). به ویژه، LCA که تحلیل "گهواره تا گور" نامیده می‌شود ( سوسای،فیرن و دنت،2012) – آثار محیطی ( خروجی‌های نامطلوب و مشکل‌سازی) یک چرخه‌ی حیات کلی از محصول را اندازه‌گیری می‌کند و استخراج مواد خام (که بر آماده‌سازی تأثیر می‌گذارد)، تولید، توزیع و تمام مراحل تا پایان حیات محصول را پوشش می‌دهد (گوینی و همکاران،2011). در راستای شکل 1، LCA ورودی‌های تجمعی (مانند منابع و تجهیزات) و خروجی‌های نامطلوب را در ارتباط با اثرات محیطی که کل چرخه‌ی حیات محصول را پوشش می‌دهند، در نظر می‌گیرد. بنابراین طراحان محصول می‌توانند آثار محیطی طرح‌های خود را اندازه گیری کنند، و هنگامی که برای مثال این معیارها برای توسعه‌ی برند سبز لازم هستند، گزینه‌های طراحی مختلف را انتخاب کنند. این تحلیل‌ها می‌توانند مؤلفه‌های ضروری یا فرآیندهای یک محصول را مشخص سازند به طوری که بتوان عملیات تصحیح‌کننده و پیشگیری کننده را اتخاذ کرد. LCA را می‌توان در حوزه‌های مختلفی مانند سوخت طبیعی (لاردون، هلیاس، سیالوه، استیر، و برنارد، 2009)، موزاییک‌ها (استین برگر،فریوت، جولیت و ارکمان،2009)، محصولات الکترونیکی (یونگ و همکاران،2011)، مزرعه داری (لیو، لانگر، هوگ جنسن، و اگلینگ،2010) و صنایع شراب سازی (سوسای و همکاران) و چند زمینه‌ی دیگر پیاده‌سازی کرد. این مقاله رویکردی را ارائه می‌دهد که مفهوم LCA را با AHP فازی (FAHP) برای اندازه‌گیری "میزان سبز بودن" محصول و طرح‌های تولیدی، ترکیب می‌کند. ما نیز این روش را از طریق رویکرد EMA به عنوان ابزاری ارائه می‌کنیم که بهتر قادر به پشتیبانی تک منظوره‌ی تصمیمات مرتبط با آینده است. هدف ما نیز فراهم کردن یک ابزار کاربردی برای اجرای پیش نمایش LCA برای LCA کامل بعدی است. متخصصین می‌توانند به راحتی از این روش پیشنهادی برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند جهت ارزیابی گزینه‌های طراحی محصول و محصولات متعدد استفاده کنند. مهم‌تر از همه، این روش را می‌توان با استفاده از یک صفحه‌ گسترده‌ی اکسل مدلسازی کرد و بنابراین بسیاری از سازمان‌ها به ویژه سازمان‌های متوسط و کوچک (SMEها) قادر به فراهم کردن آن خواهند بود. این مدل می‌تواند طرح‌های نامطلوب را جدا ساخته و نیاز به اتخاذ LCA کامل را برای تمام گزینه‌ها، کاهش دهد؛ به بیان دیگر، روش ما به پیاده‌سازی LCA می‌پردازد و انتظار می‌رود که نقش EMA را در ارزیابی محصولات سبز "جدید" تقویت کند. ما نیز این روش را از طریق یک مطالعه‌ی موردی محصول الکترونیکی تست می‌کنیم زیرا اتلاف ایجاد شده به واسطه‌ی این محصولات نه تنها وسیع نیست بلکه سمی است (کیدی، نایدو و وونگ،2013). به همین دلیل است که اتحادیه‌ی اروپا یک دستورالعمل به نام WEEE برای نظارت بر حل مسئله‌ی انتهای حیات تجهیزات بی‌مصرف الکتریکی و الکترونیکی ارائه داده است (انجمن اروپایی،2003). سازمان‌دهی این مقاله نیز به این شرح است. بخش دو مروری بر بحث اخیر ارائه می‌دهد و در ادامه نیز بحثی دقیق در بخش 3 در رابطه با مسئله‌ی تصمیم گیری در یک ساختار سلسله مراتبی ارائه خواهد شد. بخش 4 یک روش FAHP ارائه می‌کند و بخش 5 نیز این روش را در مطالعه‌ی موردی پیاده‌سازی می‌کند و مفاهیمی را ارائه می‌کند که در بخش 6 به بررسی آن خواهیم پرداخت. بخش 7 نیز نتیجه‌گیری مقاله است.