تصمیم گیری و حسابداری مدیریت : بررسی بانکهای نیجریه ای

چکیده

کلمات کلیدی

1.مقدمه

2. بررسي مطالعات مربوطه

2-1. توسعه تاريخي حسابداري مديريت استراتژيك

2-1-1. اظهارات سیموندز (1981) و برومویچ (1990) در خصوص حسابداري مديريت استراتژيك 

2-1-2. اظهارات کراونز و گولدین (2001) در خصوص حسابداري مديريت استراتژيك 

2-2. ويژگي‌هاي حسابداري مديريت استراتژيك 

شكل 1. ويژگي حسابداري مديريت استراتژيك. مدل نويسندگان، 2015.

2-3. چارچوب نظري

2-4. شواهد تجربي قبلي در خصوص شيوه و پذيرش حسابداري مديريت استراتژيك 

3. روش‌هاي تحقيق 

3-1. طراحي و فلسفه تحقيق 

3-2. جمعيت، نمونه و تكنيك‌هاي نمونه‌گيري 

3-3. ابزار تحقيق براي جمع‌آوري داده‌ها 

3-3-1. مديريت ابزار جمع‌آوري داده‌ها 

3-3-2. اعتبار و پايايي ابزار تحقيق 

3-4. ابزارهاي آماري/ رويكردهاي تجزيه و تحليلي 

4. تجزيه و تحليل و نتايج 

4-1. اطلاعات شخصي پاسخ‌دهندگان

جدول 1. اطلاعات شخصي پاسخ‌دهندگان

4-2. يافته‌ها و بحث

4-2-1. پذيرش و بكارگيري حسابداري مديريت استراتژيك در بانك‌ها 

جدول 2. درك، آگاهي پاسخ‌دهنده‌ها و استفاده آنها از تكنيك حسابداري مديريت استراتژيك در بانك‌هايشان

جدول 3. پذيرش مدل حسابداري مديريت استراتژيك سیموندز توسط بانك‌ها در نيجريه

4-2-2. تأثير پذيرش حسابداري مديريت استراتژيك بر روي تصميم‌گيري استراتژيك 

جدول 4. مزايايي كه اتخاذ حسابداري مديريت استراتژيك به بانك‌هاي نيجريه ارائه مي‌كند.

4-2-3. آزمودن فرضيات

جدول 5. رگرسيون آناليز

جدول 6. آزمون مربع چي

جدول 7. معيارهاي متقارن و جهتي

5. نتيجه‌گيري و پيشنهاداتي براي مطالعات آتي

ضمیمه A , B ,C

اين مقاله از دیدگاه تجربی به بررسي امكان عملي بودن بکارگیری روش های حسابداري مديريت استراتژيك (SMA) در بانك‌هاي نيجريه، كه كشوري در حال توسعه است، می پردازد. همچنين به بررسي ميزان عمل و سهم حسابداري مديريت استراتژيك در حوزه تصميم‌گيري استراتژيك نيز خواهد پرداخت. داده‌هاي نظرسنجي ما از 71 مدير بانك در ميان 20 بانك ثبت شده در نيجريه بدست آمده اند. تكنيك برآورد رگرسيون نمونه و آزمون مربع کای پيرسون براي تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. نتايج بیانگر آنست كه حسابداري مديريت استراتژيك به لحاظ ويژگي‌ها و جهت‌گيري آن به سمت شيوه حسابداري مديريت، متمایز می باشد. اين مقاله نشان داد كه بانك‌ها در نيجريه، حسابداري مديريت استراتژيك را نه به عنوان يك مفهوم، بلكه به عنوان يك اصل عملياتي بكار مي‌گيرند، و حسابداري مديريت استراتژيك به‌طور معني‌داري به تصميم‌گيري استراتژيك در حوزه مزيت رقابتي و افزايش سهم بازار، كمك مي‌كند. اين مقاله براي بانك‌هاي ديگر كشورهاي توسعه يافته نیز دارای ارزش قابل توجهی است، بطوريكه از اين استدلال حمايت مي‌كند كه آنها مي‌توانند از اتخاذ حسابداري مديريت استراتژيك به عنوان قسمتی از استراتژي‌هاي بانكداري بهره ببرند.

در طول دو دهه گذشته، ايدئولوژي حسابداري مديريت استراتژيك (SMA) در مطالعات مربوطه به صورت توسعه‌اي بدوي توسط سیموندز و برومویچ به عنوان افراد دانشگاهي برتر، مطرح شد. در طول اين دوره، حسابداري مديريت استراتژيك در ميان ديگر تكنيك‌هاي نوآورانه طراحي شده براي بازيابي ارتباط در حال كاهش شيوه‌هاي حسابداري مديريت، برتري پيدا كرد. در ابتدا، عبارت حسابداري مديريت استراتژيك توسط سیموندز در دهه 1980 براي شناسايي رويكردي خارجي براي شيوه حسابداري مديريت بكار برده شد (روزلندر و هارت، 2010). در همين راستا، برومویچ (1990) حسابداري مديريت استراتژيك را به عنوان ادعاي ترتيب پيچيده‌تر و تخصصي‌تر شيوه‌هاي حسابداري مديريت توصيف كرد، كه روزلندر و هارت (2003)، کادز (2007) و جوراس (2014) اشاره مي‌كنند كه خروج مهمي از شيوه حسابداري مديريت سنتي به سمت تثبيت موقعيت استراتژيك و پويا است. در مطالعات مربوطه، حسابداري مديريت استراتژيك به صورت جهت‌گيري متمايز و بسط يافته تصور شده است كه رويكرد خارجي كاملي به سمت شيوه حسابداري مديريتي، از سنت قديمي آن به سمت نوآوري استراتژيك خارج از هنجارها، ارائه مي‌كند (دورای، 2002؛ جوراس، 2014). حسابداري مديريت استراتژيك، به خودي خود، تأكيد گسترده‌تر و چشم‌انداز بلندمدتري نسبت به بخش بزرگتر حسابداري مديريتي را شامل مي‌شود؛ رويكردي كه در رابطه مابين مديريت استراتژيك و حسابداري نهفته است. در حال حاضر، جهت‌گيري «خارجي» توصيف سیموندز و برومویچ از حسابداري مديريت استراتژيك به طور گسترده در مطالعات مربوطه منتشر شده است. همچنين ديدگاه‌هاي مختلطي در ميان دانشگاهيان و فعالان اين حوزه به خود جلب كرده است. در تنوکی (2007)، عبارت «خارجي» به «رقبا» اشاره دارد. ايده سیموندز (1981) در خصوص مرتبط ساختن موارد خارجي با رقبا، بر اساس اين انتظار بود كه براي درك سازمان‌هاي اطلاعاتي رقبا، استراتژي‌هاي كسب و كار جديد ايجاد كرده و مورد نظارت قرار دهيم. عبارت «خارجي» به تأمين‌كنندگان و مشتريان نيز اشاره دارد، به صورتي‌كه اهميت اطلاعات خارجي را نشان مي‌دهد كه به شركت‌ها كمك مي‌كند تا پيوندهاي سودآور با تأمين‌كنندگان و مشتريان را كشف كنند (شانک 1993؛ سیموندز و برومویچ، 1981). بطور مشابه و ويژه، عبارت «خارجي» به بازار نيز اشاره دارد، كه بر اساس آن توجه كافي به محصولات ارائه شده جهت برآورده كردن نيازهاي مشتري با تشخيص دقيق هزينه‌هاي مربوط به محصول، عطف شده است (برومویچ، 1990؛ روزلندر و هارت، 2003؛ سیموندز و برومویچ، 1981). حسابداري مديريت استراتژيك به عنوان مفهومي پررونق در مطالعات تجربي و تحقيقاتي، براي برخي تفسيرات و انواع عقايد، بر اساس پيش‌زمينه علمي محققان، مفروضات اساسي و نقاط شروع، باز است (جوراس، 2014؛ فو، 2007). اما، هارت (2003، 2010) حسابداري مديريت استراتژيك را به عنوان رويكردي براي حسابداري جهت تثبيت موقعيت استراتژيك توصيف كرده‌است، كه بوسيله تلاش براي يكپارچه‌سازي بينش‌هاي ناشي از حسابداري مديريت و مديريت بازاريابي در چارچوب مديريت استراتژيك، تعريف شده است. تاكنون، باوجود معرفي جديد محققان در خصوص حسابداري مديريت استراتژيك، اجماع كمي يا هيچ اجماعي در خصوص آنچه كه اين عبارت را تشكيل مي‌دهد، وجود ندارد (دورای، 2002؛ جوراس، 2014؛ روزلندر و هارت، 2010). اگرچه به خوبي پذيرفته شده است كه حسابداري مديريت استراتژيك رويكردي عمومي براي حسابداري جهت تثبيت موقعيت حسابداري را توصيف مي‌كند (روزلندر و هارت، 2010)، اما اين موضوع باعث بي‌جواب ماندن اين مسئله مي‌شود كه منظور از تعريف عبارت حسابداري مديريت استراتژيك چيست. بنابراين، بايد چارچوب خوب تعريف شده‌اي براي حسابداري مديريت استراتژيك وجود داشته باشد (دورای، 2002؛ جوراس، 2014؛ روزلندر و هارت، 2010). از زمان معرفي حسابداري مديريت استراتژيك در اين مطالعات، دانشگاهيان و فعالان اين عرصه در خصوص امكان‌پذيري اتخاذ و اجرا آن به عنوان بخشي از شيوه‌هاي حسابداري مديريت، ابراز شك كرده‌اند. علاوه بر اين، تلاش تحقيقات كمي در خصوص بررسي امكان‌پذيري شيوه‌هاي حسابداري مديريت استراتژيك در سازمان‌ها صورت گرفته است. همچنين، در ميان تحقيقات تجربي كم در دسترس در خصوص حسابداري مديريت استراتژيك، شواهد كمي به اتخاذ آن در شركت‌هاي پيشرو در بريتانيا، كه كشوري توسعه يافته است، اشاره كرده‌اند (روسلندر و هارت، 2003). بيشتر تلاش‌هاي تحقيقاتي بر شيوه‌هاي حسابداري مديريت استراتژيك در كشورهاي توسعه يافته تمركز داشته‌اند، درحالي‌كه شواهد مربوط به كشورهاي در حال توسعه مبهم است. حتي با اين وجود، هنوز هم نتيجه‌گيري متقاعد كننده‌اي در اين خصوص وجود ندارد كه حسابداري مديريت استراتژيك شامل چه چيزي است و چگونه جايگزين شيوه‌هاي حسابداري مديريت سنتي مي‌شود (دروی، 2002؛ هارت، 2003، 2010). برخي محققان هنوز بر اين باورند كه شيوه حسابداري مديريت استراتژيك صرفاً گرايشي علمي براي بدست آوردن امكان عملي بودن متقاعد كننده در سرتاسر جهان است (الناویش، 2013؛ جوراس، 2014). اين مطالعه به بررسي عملي بودن اتخاذ حسابداري مديريت استراتژيك در بانك‌ها در نيجريه، كه كشوري در حال توسعه است، مي‌پردازد. بطور ويژه، به بررسي اين موضوع مي‌پردازد كه آيا بانك‌ها در نيجريه حسابداري مديريت استراتژيك را بكار مي‌گيرند يا نه و مزايايي كه حسابداري مديريت استراتژيك براي اين صنعت ارائه مي‌كند كدامند. به لحاظ تاريخي، صنعت بانكداري نيجريه به لحاظ ناپايداري مشهور است، عمدتاً هم به دليل مديريت ضعيف و فعاليت‌هاي متقلبانه. اين موضوع تا حد زيادي تنظيم شده است و بيشتر اوقات، سياست‌هاي دولت و مانورهاي سياسي بطور ناگهاني با عمليات‌ها و بينش‌هاي مديريتي آن تداخل پيدا مي كنند، كه منجر به تغييري پارادوكسي و فروپاشي از هنجارهاي بانكداري معمولي مي‌شود (ادیمی، 2011؛ اوکپارا، 2009). اين شرايط در بيشتر موارد بانك‌ها را به لحاظ بقا و پايداري در معرض فشار قرار مي‌دهد. به همين ترتيب، كاهش قيمت نفت، كاهش ارزش مداوم نايرا ي نيجريه و ركود اقتصادي باعث شده تا استراتژي‌بندي مجدد براي رشد پايدار براي بانكهاي نيجريه و ديگر كشورهاي افريقايي به امري ضروري تبديل شود. بنابراين بكارگيري و اتخاذ حسابداري مديريت استراتژيك، نه تنها موجب تسريع و رشد در اين صنعت مي‌شود، بلكه موجب تضمين تثبيت موقعيت استراتژيك به لحاظ پايداري نيز مي‌شود.