تفکیک اثر فعالیت‌های بنگاه‌های اجتماعی بر سلامت

چکیده

کلمات کلیدی

مقدمه

روش‌ها

جدول 1- جزئیات بنگاه‌های اجتماعی نمونه

جدول 2- بنگاه‌های اجتماعی نمونه و تعداد و نوع پاسخ‌دهندگان

یافته‌ها 

به مخاطره افکندن احساس مالکیت و کنترل

بهبود محیط پیرامون 

بحث

به خطر انداختن مالکیت و کنترل

بهبود محیط

تسهیل اشتغال

خلاصه و نتیجه‌گیری

جدول 1- جزئیات بنگاه‌های اجتماعی نمونه

جدول 2- بنگاه‌های اجتماعی نمونه، و تعداد و نوع پاسخ‌دهندگان

نکات برجسته

جریان نوظهور مطالعات، بر روش‌هائی تمرکز می‌نماید که بر اساس آنها، بنگاه‌های اجتماعی ، احتمالاً بر اساس عوامل تعیین کننده اجتماعی سلامت عمل می‌نمایند. معذلک، پژوهش پیشین، شرح مبسوطی از دامنه گسترده ذینفعان مشمول بنگاه‌های اجتماعی ارائه ننموده؛ و همچنین، مایل به کوچک و ساده نمودن مجموعه پیچیده و نامتجانس سازمان‌ها در مفهوم نسبتاً متجانس بنگاه اجتماعی بوده است. در تلاش جهت پرداختن به این شکاف‌ها، تحقیق و تفحصی تجربی در خلال بازه زمانی آگوست سال 2014 الی اکتبر سال 2015 انجام می‌گردد که شامل مطالعه پژوهشی کیّفی مصاحبه‌های تقریباً ساخت‌یافته عمیق، و گروهی متمرکز با انواع گسترده ذینفعان از سه بنگاه اجتماعی در نواحی مختلف اسکاتلند است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آنند که اشکال متفاوت بنگاه‌های اجتماعی قادر به اثرگذاری بر ابعاد مختلف سلامت و بهداشت به طرق گوناگون- مثلاً، از رهگذر به خطر افکندن احساس مالکیت و کنترل، بهبود شرایط محیط (فیزیکی و اجتماعی)، و فراهم نمودن یا تسهیل اشتغال معنادار - می‌باشند. بالتبع، حوزه‌های تحقیق و مطالعه بیشتر در این خصوص، برجسته می‌گردند.

درک نقش سازمان‌هائی که خارج از نظام‌های رسمی سلامت و بهداشت- برای مثال، در حیطه جامعه متمدن (بورگازا و فازی،2014؛ گیرالی و همکاران،2014)- لیکن، به منظور پرداختن به عوامل در فضای اجتماعی که به نفع سلامت یا مضر جهت آن هستند، فعالیت می‌نمایند، موضوع تمرکز قابل توجه در سال‌های اخیر بوده است. بنگاه‌های اجتماعی- سازمان‌هائی که به هدف پرداختن به یک یا دو جنبه آسیب‌پذیری اجتماعی ، بالخص در جوامع محلی (گالرا و بوزاگا،2009؛ هیو،2007)، مشغول به کار در بازار می‌باشند- در کانون توجهات ویژه مجموعه مطالعاتی بوده‌اند که سلامت و/یا اثر تندرستی فعالیت بنگاه اجتماعی را مد نظر داشته‌اند. به ازای تمرکز بر نقشی که بنگاه‌های اجتماعی می‌توانند در فراهم نمودن مستقیم سلامت و محصولات مراقبت اجتماعی یا خدمات ایفا نمایند (کالو و همکاران،2017؛ هال و همکاران،2015، 2012؛ میلار،2012؛ میلار و همکاران،2016)؛ این پژوهش، از رهگذر پرداختن به آسیب‌پذیری‌های اجتماعی (تیزدل،2010)، پیشنهاد می‌دارد که بنگاه‌های اجتماعی، سلامت فردی یا جمعی را از طریق عمل بر اساس عوامل تعیین کننده اجتماعی سلامت (دهل‌گرین و وایت‌هد،1991؛ سلار و آروین،2010) بهبود بخشند. بدین ترتیب، این امر می‌تواند دربرگیرنده فراهم نمودن یا تسهیل اشتغال، بسط همبندی و شبکه‌های اجتماعی ، و/یا بهبود شرایط اجتماعی و محیطی جامعه- و اساساً، "خلق فضاها و شرایطی که تحت آن، توانمندسازی جوامع محروم، مبدل به واقعیت گردد" (سلار و آروین،2010،ص22) - باشد. پژوهش حاضر، بر پایه این جریان نوظهور مطالعات است که بر نقش بنگاه اجتماعی در پرداختن به عوامل تعیین کننده اجتماعی سلامت- شرایطی که افراد در آن، متولد شده؛ رشد نموده؛ زندگی کرده؛ و اشتغال داشته؛ و سالخورده گردیده‌اند؛ و شکل دهنده توزیع درآمد، قدرت، و منابع در سطح جهانی، ملّی، و محلی هستند (کمیسیون عوامل تعیین کننده اجتماعی سلامت،2008؛ ویلکینسون و مارموت،2003)- تمرکز می‌نماید. شواهد بیانگر آنند که دامنه تحقیقات پیشین شامل مطالعات خاکستری نگارش یافته توسط کارورزان (بوزول و همکاران،2009؛ مک‌درمید و همکاران،2008؛ وست‌واتر، 2009)، تا مجموعه رو به رشد آثار (عمدتاً مفهومی) مجامع علمی- دانشگاهی (دونالدسون و همکاران،2011؛ فارمر و همکاران،2016؛ مک‌کلوی و همکاران،2017؛ روی و همکاران،2014؛ روی و هکت،2017) می‌گردد. اخیراً، الگوهائی مفهومی طراحی گردیده‌اند (مک‌کلوی و همکاران،2017؛ روی و همکاران،2014؛ روی و همکاران،2017) که ابزارها و روش‌های معمول در بسط و ارزیابی مداخله پیچیده سلامت عمومی (مثلاً، کریگ و همکاران،2008) به منظور شناسائی فرآیند و مسیرهای معمول میان فعالیت‌های بنگاه اجتماعی مشخص و اثرات بالقوه بر ابعاد متفاوت سلامت و تندرستی را مورد استفاده قرار می‌دهند. این امر شامل جنبه‌های سلامت جسمانی و روانی تا عوامل تعیین کننده اجتماعی نظیر درآمد، تحصیلات، کیفیت مسکن، اشتغال، و شرایط کاری، تا جنبه‌های مرتبط مانند اعتماد به نفس ، ارتباط اجتماعی و توانمندسازی می‌باشند. معذلک، برخی محدودیت‌ها نسبت به این عرصه نوظهور مطالعه برجای مانده است. اولاً، اکثریت این پژوهش‌ها، اصولاً بر اساس دیدگاه‌های مدیران بنگاه‌های اجتماعی- رؤسای سازمان‌ها- پی‌ریزی گردیده؛ و بالتبع، دیدگاه‌های ذینفعان/ کاربران خدمات، کارکنان و اعضای اجتماعی گسترده‌تر را به اندازه کافی لحاظ ننموده‌اند. ثانیاً، حجم این مطالعات به نحوی غیرتعامدی، کاهش یافته؛ و آنچه حقیقتاً مجموعه پیچیده و نامتجانس سازمان‌ها ست را در آنچه ممکن است به عنوان مفهوم بنگاه اجتماعی نسبتاً متجانس به نظر رسد، ساده نموده‌اند. با مد نظر داشتن این ملاحظات، تلاش در راستای درک این مسئله موضوع نظر است که آیا، چگونه و برای چه کسانی، انواع مختلف فعالیت‌های بنگاه اجتماعی، سلامت و تندرستی را متأثر می‌نمایند. از این رو، داده‌های گردآوری شده از مطالعه پژوهشی کیّفی عمیق در سه بنگاه اجتماعی در نواحی متفاوت اسکاتلند، کاربرد یافته؛ و اثرات سلامت فعالیت‌های بنگاه اجتماعی، دریافت‌کنندگان اثرات مذبور، و مسیرهای مشمول در ایجاد این اثرات سلامت مورد کنکاش واقع گردیده‌اند. در حالیکه یافته‌های این مطالعه را تا حدودی می‌توان مؤید پتانسیل بنگاه اجتماعی به عنوان تأمین‌کننده "بالادستی" جایگزین در سلامت اجتماع تلقی نمود (فارمر و همکاران،2012؛ روی و همکاران،2013)؛ لیکن، سهم عمده این پژوهش در آشکار نمودن این مسئله است که چگونه انواع مختلف بنگاه‌های اجتماعی قادر به اثرگذاری بر (ابعاد متفاوت) سلامت، به طرق مختلف می‌باشند.